Trong suốt chiều dài lịch sử của nền văn minh nhân loại đã có những cuộc cách mạng về di chuyển diễn ra từ khi con người chỉ biết đi bằng hai chân cho đến thời điểm ngày nay người ta có thể di chuyển và vận chuyển hàng hóa qua các nước, qua các châu lục ở khoảng cách xa với các phương tiện cơ khí ngày một hiện đại, tiên tiến.
Đó là một hành trình dài, bắt đầu khi con người tiến hóa từ loài linh trưởng và biết đi bằng hai chân thì phương tiện duy nhất lúc đó chỉ là đôi bàn chân của con người. Sau đó, con người đã biết thuần hóa động vật như ngựa, lừa, lạc đà để giúp mình đi nhanh hơn, đỡ tốn sức hơn thì đó là vào khoảng 3000- 4000 năm TCN và đây được xem như cuộc cách mạng đầu tiên trong di chuyển của nhân loại, chính là phát súng mở đầu cho những cuộc cách mạng về sau.
Các nhà nghiên cứu tìm hiểu và cho rằng vào khoảng năm 3500 TCN, con người đã bắt đầu tìm tòi, phát minh ra chiếc bánh xe để phục vụ cho mục đích vận chuyển và chiếc bánh xe đầu tiên được tìm thấy ở Mesopotamia. Bánh xe có thể xem như một mắc xích trọng yếu bởi chính nó đã thúc đẩy cho những phát minh, cải tiến về sau và sự xuất hiện của bánh xe chính là cuộc cách mạng thứ 2 trong di chuyển của loài người.
Đến cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, ở châu Âu đã có những phát minh làm thay đổi mọi thứ như: động cơ hơi nước (James Watt), động cơ điện (Michael Faraday), xe đạp, động cơ đốt trong (Etienne Lenoir), … Chúng là tiền đề để cho ra đời các phương tiện cơ khí hiện đại về sau mà điển hình là vào năm 1885, chiếc xe ô tô đầu tiên chạy bằng động cơ xăng và chiếc xe máy đầu tiên đã ra đời tại Đức. Cũng trong thế kỷ này, xe đạp trải qua nhiều cải tiến và chúng được sử dụng rộng rãi ở châu Âu. Và vào giữa thế kỷ 19 đã có một cuộc cách mạng hóa bằng đường sắt khi nhiều nước bùng nổ xây dựng đường sắt.
“Chiếc xe máy đầu tiên”
Ở thời điểm thế giới có những cuộc cách mạng lớn về phương tiện di chuyển thì nước ta vẫn sử dụng các phương tiện thô sơ là chủ yếu như cưỡi ngựa, sử dụng sức kéo động vật, khiêng cáng, võng, ngồi kiệu. Tuy đã xuất hiện xe kéo sử dụng sức ngựa, trâu, bò nhưng chủ yếu dùng để vận chuyển lương thực trong thời kháng chiến trước đó chứ vẫn chưa được sử dụng rộng rãi trong dân.
Mãi cho đến thời điểm Việt Nam chịu ách đô hộ của Pháp thì dân ta mới lần lượt được tiếp cận những phương tiện cơ khí mới, thừa hưởng những phát minh của thế giới và có cuộc cách mạng lớn về di chuyển. Bắt đầu từ năm 1881, Pháp đã khởi công xây dựng tuyến đường sắt đầu tiên ở nước ta và khởi hành chuyến đầu tiên vào năm 1885. Năm 1883, chiếc xe kéo tay từ Nhật Bản đã xuất hiện lần đầu tiên ở Hà Nội và sau đó là loại xe do ngựa kéo.
Các phương tiện giao thông vào những năm thập niên 90
Đến đầu thế kỷ 20, xe đạp xuất hiện và trở thành “xế hộp” thời bấy giờ. Liên tiếp sau đó, vào năm 1919 chiếc xe búyt đầu tiên mang nhãn hiệu GM đã có mặt, hoạt động chuyên chở người. Năm 1938, chiếc xích lô xuất hiện đã nhanh chóng trở thành phương tiện giao thông chở người cùng hàng hóa được nhiều người yêu thích. Đến thập niên 1960, xe máy du nhập vào và khi này Sài Gòn đã xuất hiện xe lam và chúng thay thế cho xe ngựa, chuyên dùng để chở người và hàng hóa. Đến sau 1975, xe máy bắt đầu lan ra Bắc và bắt đầu bùng nổ vào những năm 90, trở thành phương tiện di chuyển phổ biến từ thành thị cho tới nông thôn. Kể từ khi ấy, xe máy đã làm chuyển biến diện mạo giao thông các đô thị Việt Nam, làm thay đổi nhận thức, văn hóa, thói quen tiêu dùng và thói quen sinh hoạt của người dân, chúng “thống trị” trên mọi ngả đường. Đến thời điểm hiện nay, gần như những phương tiện hiện đại đều đã có mặt ở Việt Nam và chúng ta có nhiều điều kiện hơn để thừa hưởng, tiếp cận những sản phẩm công nghệ mới nhất của thế giới chứ không còn chậm trễ như trước đây.
Giao thông Việt Nam hiện nay
Tuy nhiên, khi các phương tiện ngày một phát triển thì hạ tầng giao thông của thành phố lại bị trói chân bởi quy hoạch kiến trúc, quy hoạch đô thị và đang dần trở nên “quá khổ” với lượng xe máy, xe ô tô ngày một ào ạt đổ ra đường. Những kịch bản “kẹt xe” kéo dài hay ngập úng vào mùa mưa diễn biến ngày càng trầm trọng hơn.
Cho đến năm 2014, sự xuất hiện của Uber và Grab đã tạo nên cuộc cách mạng nho nhỏ trong di chuyển giao thông. Các hãng đã tận dụng được nguồn xe để chuyên chở, giảm bớt một phần lưu lượng xe lưu thông ngoài đường khiến người dân hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân. Tuy nhiên, đây vẫn chưa phải là cuộc cách mạng triệt để bởi lẽ giao thông di chuyển vẫn tồn tại những yếu tố bất cập, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của mỗi người.
Hãy thử tưởng tượng khi mỗi ngày bạn đều ra đường trong tình trạng kẹt xe liên miên, khói bụi ô nhiễm, tiêu tốn hàng giờ đồng hồ ngoài đường thì điều ấy sẽ kinh khủng đến mức nào. Chưa kể đến, số lượng dân di cư đang đổ về trung tâm thành phố ngày một đông, nhu cầu về chỗ ở, đi lại ngày một áp lực. Giá nhà ở trung tâm thì đắt đỏ, nhà ở xa thì kém thuận tiện trong việc di chuyển đến nơi làm việc, học tập. Biện pháp giãn dân ra vùng ngoại ô thành phố sẽ là tất yếu nhưng trước mắt, nếu vấn đề về giao thông di chuyển chưa được giải quyết triệt để thì điều này sẽ còn gặp nhiều khó khăn. Dễ nhận thấy, giữa lựa chọn ở trung tâm cho gần nơi làm việc và sống xa trung tâm khiến tốn kém thời gian di chuyển thì bên nào nặng, bên nào nhẹ hẳn đã có câu trả lời từ mỗi người.
Mà để người dân chấp nhận sống ở xa, không còn ngại đi xa thì cần thiết phải có những phương án thay đổi hạ tầng, giãn dân ra ngoại thành với hệ thống hạ tầng đường xá nâng cấp giúp lưu thông xe cộ dễ dàng hơn thì khi ấy có lẽ nhiều người sẽ không còn ý nghĩ “cố thủ” muốn ở trung tâm nữa mà “sẵn sàng” di cư ra vùng ven để chất lượng cuộc sống được cải thiện, nâng cao hơn thay vì phải chen chúc trong nội thành chật chội, ô nhiễm.
Để loại bỏ đi những e ngại về khoảng cách di chuyển từ nhà ở đến nơi làm việc, học tập thì cần có một cuộc cách mạng tổng thể lớn mà trong đó có cách mạng về ý thức, cách mạng về thay đổi cơ sở hạ tầng và cách mạng về phương tiện công cộng cần đồng thời diễn ra để cấu thành nên những điều kiện đủ khiến mọi người sẵn sàng thay đổi suy nghĩ, chấp nhận sống xa, đi xa như là chuyện “cơm bữa” bình thường.
Có ý kiến cho rằng, cần bắt đầu với cách mạng từ ý thức khi mỗi người dân tham gia giao thông đều chấp hành đúng luật, đi đúng làn đường, dừng khi đèn đỏ và không chen lấn. Với cách mạng về hạ tầng thì nhà nước cần quy hoạch lại hệ thống đường xá, nâng cấp, mở rộng, giãn trường học, bệnh viện cùng các tiện ích ra vùng ven mà không chỉ tụ điểm ở mỗi khu vực trung tâm thành phố thì như vậy người dân ở vùng ngoại thành sẽ tiếp cận dễ dàng hơn, theo đó nhiều người cũng sẵn sàng mua nhà ở xa trung tâm, sẵn sàng di chuyển xa vì điều đó không còn khiến họ tốn kém nhiều thời gian như bây giờ.
Đã đến lúc chúng ta cần một cuộc cách mạng lớn về giao thông để thay đổi viễn cảnh tồi tệ sắp tới? Cách mạng giao thông sẽ là điều tất yếu, nhưng trước tiên nó cần đến ngòi nổ đầu tiên, mà cụ thể hơn là cần bắt đầu từ ý thức của mỗi người.
Để cách mạng giao thông thành công, chúng ta cần làm gì, cần thay đổi và chuẩn bị những gì, bạn đọc hãy cùng đóng góp ý kiến, đưa ra giải pháp mà bản thân cho rằng hợp lý để xây dựng giải quyết vấn đề này.
Và khi cuộc cách mạng giao thông thành công tạo điều kiện cho gia đình bạn tận hưởng cuộc sống tốt hơn ở những ngôi nhà xa trung tâm có giá cả vừa phải cùng tiện ích đầy đủ mà vấn đề di chuyển không còn là điều trở ngại thì khi ấy bạn có sẵn sàng di cư đến khu vực ngoại thành, vùng ven để sinh sống?
Bài viết liên quan: